Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2011r. Nr 231, poz. 1375 t. j. ze zm.) wprowadziła jako zasadę przyjęcia do szpitala oraz leczenia pacjenta chorego psychicznie za jego zgodę wyrażoną na piśmie. W ściśle określonych przypadkach przyjęcie do szpitala oraz zastosowanie procesu leczniczego może być prowadzone bez zgody pacjenta. Zgodnie z art. 23 ust.1 tejże ustawy osoba chora psychicznie może być przyjęta do szpitala psychiatrycznego bez zgody tylko wtedy, gdy jej dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu choroby zagraża bezpośrednio własnemu życiu albo zdrowiu lub zdrowiu innych osób. Decyzję podejmuje lekarz po zbadaniu pacjenta i zasięgnięciu w miarę możliwości opinii drugiego lekarza psychiatry albo psychologa. Następnie, przyjęcie do szpitala wymaga zatwierdzenia przez ordynatora w ciągu 48 godzin od daty przyjęcia. Natomiast kierownik szpitala zawiadamia o powyższym sąd opiekuńczy właściwy ze względu na siedzibę szpitala w ciągu 72 godzin od chwili przyjęcia pacjenta do szpitala.
Decyzję o umieszczeniu pacjenta w szpitalu psychiatrycznym w razie braku jego zgody oraz zgody przedstawicieli ustawowych podejmuje więc sąd opiekuńczy (pacjent nie jest małoletni, ani ubezwłasnowolniony całkowicie).